1.1 Wat zegt mijn hond

SPREEK JIJ DE TAAL VAN JE HOND?

Honden communiceren de hele dag door met hun omgeving. Dit doen ze telepathisch en door allerlei signalen af te geven met hun lichaam. Iedereen kan de lichaamstaal van zijn hond en andere honden leren lezen. Door goed te observeren kun je deze taal onder de knie krijgen. Het is erg belangrijk dat je de lichaamstaal van je hond goed kan lezen, dit zal voorkomen dat er miscommunicatie zal ontstaan. En je gaat je hond veel beter begrijpen omdat je kan zien wat hij jou en zijn omgeving zegt. Zo kun je zien of je hond een situatie spannend of bedreigend vindt, leuk of helemaal geweldig. Wanneer een hond zich begrepen voelt ontstaat er iets moois tussen jullie beide. Hond en begeleider komen in contact met elkaar en krijgen een connectie die heel diep kan gaan.

Elke hond is anders en niet iedere hond gebruikt dezelfde volgorde of signalen voor een bepaalde situatie. Maar globaal laten honden wel dezelfde signalen zien. Het is daarom belangrijk dat je als eerst de signalen en de volgorde waarop ze afgegeven worden bij jouw eigen hond gaat herkennen en begrijpen. Zo kun jij de absolute expert worden van de lichaamstaal van jouw hond, je zielenmaatje.

Er zijn dus verschillende signalen die honden af kunnen geven om anderen of zichzelf te bijvoorbeeld te kalmeren. Dit noemen we dan ook kalmerende signalen. Honden kunnen deze inzetten om te laten zien dat ze geen kwade bedoelingen hebben. Bij het lezen van deze signalen is het belangrijk dat er altijd naar het totale plaatje gekeken wordt. Schiet dus niet meteen in de stress van één stress signaal. Maar kijk naar de context waar het in gebeurt. Kalmerende signalen zijn er om bijvoorbeeld conflict te vermijden, de emoties van een ander of zichzelf te kalmeren. Of om te ontspannen. En sommige zijn er om afstand met een ander te kunnen verkleinen.

Kalmerende signalen kunnen zijn:

Bek aflikken
Tongelen (tong heel snel naar binnen en buiten laten gaan)
Gapen
Hijgen
Wegkijken
Wegdraaien
Curven (in een bochtje lopen)
Weg snuffelen (oversprong gedrag)
Voorste poot omhoog doen
Plassen
Ogen sluiten (knipperen)
Op de grond liggen
Bevriezen
Vertragen met lopen
Uitschudden
Spel boog
Kwispelen
Opsplitsen
Krabben

Naast kalmerende signalen zijn er ook afstand vergrotende signalen. Signalen die ervoor bedoeld zijn een ander op afstand te houden. Een hond kan deze bijvoorbeeld inzetten wanneer hij zich bedreigd voelt of ongemakkelijk. Hou ook bij deze signalen altijd de context in de gaten. En kijk naar het totaal plaatje.

Afstand vergrotende signalen kunnen zijn:

Borstelen (haren omhoog)
Grommen
Tanden laten zien
Staart helemaal omhoog dragen
Groot maken
Uitvallen
Blaffen

Wanneer wij voorbijgaan aan signalen die onze honden afgeven kan er miscommunicatie ontstaan. Een hond zal bijna nooit meteen beginnen met uitvallen. Eerst zal hij/zij misschien weg kijken en tongelen, weg snuffelen, vertragen, pootje heffen en ga zo maar door. Ontglipt dit aan je aandacht dan kan het zijn dat de hond zich gedwongen voelt om steeds duidelijker te reageren en misschien zelfs te snauwen of uit te vallen. Dit om afstand te vergroten van hem en de spannende prikkel.

Echter, als je deze signalen op tijd waarneemt, kun je hierop inspelen. Je hond voelt zich dan veilig en kan op zijn eigen tempo een prikkel ontdekken. Je zult merken dat je hond vertrouwen in jou als begeleider krijgt en jullie gaan steeds beter communiceren met elkaar. Je kunt je hond echt helpen en beter leren begrijpen wanneer je zijn taal leert spreken.

Wij mensen kunnen sommige signalen ook gebruiken. Neem bijvoorbeeld het opsplitsen. Dit is natuurlijk hondengedrag om een escalatie te voorkomen. Wanneer twee honden in conflict dreigen te komen kan het zijn dat er een derde hond rustig tussendoor komt lopen of staan. De andere honden zullen hierdoor kalmeren. Dit kunnen honden trouwens ook doen bij mensen die aan het knuffelen zijn of aan het stoeien. Je hond kan denken dat je in conflict bent en probeert de boel te sussen. Opsplitsen kunnen we dus ook bij honden onderling of tussen de hond en een andere prikkel.

Wanneer een hond tegen je aanspringt kun je jouw lijf wat wegdraaien. Daarmee geef je aan dat je dit niet fijn vind en kalmeert de hond. Of je maakt een afkap signaal en draait je hele lichaam weg van de hond en gaat met de rug naar de hond staan. Dit is een heel sterk signaal.

Signalen lezen is communiceren

Door de signalen te lezen ben je ook beter in staat te herkennen wat je hond moeilijk vindt om te doen of bijvoorbeeld wanneer je hond het even niet begrijpt dan kun je dit beter herkennen. Maar dat niet alleen; je kan ook gaan herkennen wat je hond leuk vindt en wat hem gelukkig maakt.

Hieronder volgen een aantal voorbeelden van signalen en hun betekenis:

Hieronder volgen foto’s met lichaamstaal, zo kun je al eens signalen op je gemak bekijken. Houdt er wel rekening mee dat signalen dus bekeken mogen worden in een bepaalde context.

Mijn hond Nova borstelt (haren op de rug omhoog) ook tijdens spel met mijn andere hond Sir James. Dit is een teken van leuke opwinding in het spel, mijn honden kennen elkaar al heel lang en het is geen reden voor mij om me zorgen te maken. Wel houd ik het even in de gaten om te zien dat de opwinding niet toeneemt. Ik let op andere signalen zoals haar lichaamshouding, is deze los en ontspannen, hoe draagt ze haar staart, hoe “hard ”speelt ze, maakt ze nog buigingen met haar lichaam enz. Nova borstelt ook bij vreemde honden die haar benaderen. Vreemde honden is een andere context dus ik let weer op de rest van haar lichaam. En dan tot slot ze borstelt ook als ze aan het waken is, haar haren staan dan nog veel meer omhoog en dan over heel de rug, haar lichaam is dan stijf gedragen en naar voren toe. Lichaamsgewicht naar voren, grommen en tanden laten zien betekent “BACK OFF!!! Ik ben bereid om aan te vallen”. Zou haar lichaamsgewicht meer naar achter zijn, oren naar achter en ook de staart terwijl ze gromt en borstelt is ze ook nog steeds bereid om te bijten, maar er zit dan meer angst achter. Ze probeert weg te komen, met het lichaam naar voren zegt ze dat ze op je af zal komen. Maar in beide gevallen kan er een bijtincident komen als je niet respecteert wat de hond aangeeft.

Daarom is het zo belangrijk om een dagboek bij te houden en je echt toe te spitsen op de verschillende signalen in verschillende context. Een hond praat net als wij dat doen in mensentaal. Het is aan ons om hun ook te respecteren.

Foto 1 en 2
De hond die hier links staat heeft ruimte nodig van de naderende hond, dit zie je mooi gebeuren op de foto. De linker hond heeft eerst nog haar bek open en draagt haar staart hoog, kom maar niet dichterbij zeg ze. Komt de rechter hond toch dichterbij dan sluit ze haar bek en zie je meer spanning in het gezicht ontstaan. Op de eerste foto’s zijn de oren naar achteren gericht, een indicatie dat ze het niet zo fijn vindt. Op foto twee gaan de oren naar voren, “ik geef hier mijn persoonlijke ruimte aan” communiceert de hond links. Als de bek sluit is dit een indicatie van de spanning die oploopt. Voor jou als begeleider dus een mooi signaal om op te anticiperen.

De rechter hond is jonger en nog volop aan het leren, hij kwam in een rechte lijn op haar af wat in hondentaal als onbeschoft wordt gezien en op een mogelijk conflict zou kunnen duiden. De rechter hond wordt een beetje onzeker en je ziet hem het puntje van zijn tong nog net uitsteken, dit is tongelen. Hij trekt zijn pootje iets op en dit is een intentie signaal, hij weet even niet wat hij moet doen, ga ik er heen of respecteer ik haar ruimte. Het maakt hem wat onzeker. Nu ken ik de context en weet ik dat de rechter (jonge) hond nog veel moet leren en is hier niet meteen sprake van een vervelende situatie, maar het hangt nu af van de volgende stappen die genomen gaan worden. Ze staren elkaar wel aan dus ik zou er hier voor kiezen de rechterhond terug te roepen en uitbundig te belonen als hij komt. Zo leert hij de grenzen van andere honden respecteren. Je kan er ook even tussen lopen, dit heet opsplitsen en zal de honden kalmeren. Daarna zou ik op de jonge hond aflopen met een bochtje, als deze van mij is, en hem meenemen en belonen voor aandacht voor mij.

Als ik de begeleider van de linker hond was zou ik opsplitsen, dus er tussen lopen en daarmee de andere hond kalmeren maar blokkeren en de linker hond meenemen uit de situatie. Ze heeft namelijk meer ruimte nodig om zich prettig te voelen en die zou ik meteen kalm creëren. Mocht de rechter hond toch volgen dan kun je de andere begeleider vragen zijn hond terug te roepen.

Foto 3 en 4 Op deze foto’s zie je wat er gebeurt als de rechter hond de signalen van de linker hond negeert. Iets wat je vaker ziet bij jonge honden, ze moeten nog leren wat grenzen respecteren is. Dit hoort erbij en daarom is het zo belangrijk dat jij als bewuste hondenbegeleider weet wanneer je mag helpen en opvoeden op een liefdevolle manier. Je hoeft hier namelijk absoluut de jonge hond niet voor te straffen, sterker nog dat zou heel naar zijn. Ook honden moeten leren en daar zit hem de clou, je hond liefdevol begeleiden en helpen, grenzen stellen zodat je hond kan leren en opgroeien tot een zelfredzame volwassen hond. Die verantwoordelijkheid ligt dus ook bij mensen die een hond hebben die de grenzen van een andere hond niet respecteert. Het is alleen spel als twee honden er van genieten en plezier hebben. Al het andere is geen spel.

Je ziet op de foto dat beide honden geen conflict willen, dit zie je aan de buigingen in de lichaamstaal. De jonge hond rechts raakt wat overprikkeld door positieve spanning, beide honden laten oogwit zien. Vervolgens gaat de rechter hond over de linker hond staan, iets dat de linker hond helemaal niet fijn vindt. De linker hond wil dat de rechter hond stopt. Dit is dus de cue voor de begeleider dat ze te laat waren en nu moeten zorgen op een kalme doch dringende manier dat de rechter hond afstand gaat nemen van de linker. Zo kan de linker hond weg uit de situatie.

Je zou vervolgens de linker hond kunnen begrenzen door hem even aan te lijnen aan een drie of vijf meter lijn. Je kan dan helpen en oefeningen doen om de aandacht even van de linker hond te halen. Dit geeft de linker hond de ruimte en de rechter hond kan leren hoe je omgaat met al die emoties rondom het samen leren zijn met andere honden.

Vaak wordt er dan na zo’n situatie even uitgeschud en spanning losgelaten. Dan kun je rustig apart doorwandelen, of samen, maar dan met de juiste liefdevolle begrenzing voor de jonge hond. Je wil frustratie voorkomen bij de rechter hond, als hij gaat blaffen en aan de riem zou blijven trekken naar de andere hond toe, dan help je hem niet voldoende. Je hebt meer ruimte nodig en je mag iets fijns en prettigs oefenen zoals rustig leren kijken naar de andere hond of iets alternatief zoals bijvoorbeeld natural agility en balans en coördinatie. Creëer in ieder geval rust en ruimte voor beide honden

5: Hier zie je de linker hond weer, maar dan in een open en ontspannen spelhouding. De bek is ietsje open en het gezicht is ontspannen, oren staan naar voren en ze maakt een spelboog. Zie je de ontspannen energie van deze foto? Dit is een hond die ja zegt tegen spel met de andere hond of zijn begeleider.

6: De rechter hond laat hier zien ruimte te willen van de linker hond. Zie je haar oogwit en voorzichtig kijken met een blik van blijf nou maar weg. Zie je ook de staart van de rechter hond, deze hangt helemaal naar beneden. De linker hond wordt geroepen door zijn begeleider en komt keurig naar zijn begeleider toe, zo heeft de linker hond de ruimte die ze nodig heeft. Een perfecte oplossing die er voor zorgt dat er geen conflict ontstaat en beide honden kunnen genieten van hun wandeling

Foto 7, 8, 9 en 10
Hier zie je twee honden die zich uitschudden. Uitschudden is spanning van zich afschudden en is dus een indicatie van een spannend moment dat ervoor plaats heeft gevonden. Hou eens goed in de gaten wanneer jouw hond zich uitschudt en bedenk dan wat er zou kunnen zijn geweest wat de spanning veroorzaakte. Dit kan een geur zijn van een ander dier of mens, ook kan de geur van een dier nog ergens hangen in de lucht, jij kan dit dus niet waarnemen maar omdat je hond zich uitschudt weet je dat er iets spannend was. Dit kan na spel zijn, het kan namelijk ook positieve spanning zijn die je hond uitschudt. Dus na een leuk moment om even de positieve spanning te laten zakken of in anticipatie op iets heel leuks dat komen gaat. Bijvoorbeeld na het aanlijnen omdat je gaat wandelen of bij het uit de auto stappen, je hond kan dan uitschudden omdat hij in de auto al wist wat er komen ging en positieve spanning was zich op aan het bouwen.

Soms schudden honden zich vrij direct uit, dan laten ze meteen spanning zakken. Soms kan het zijn dat iets zo spannend is dat ze de spanning nog niet los kunnen laten. De spanning kan dan opbouwen. Als er dan geen ontlading komt door uitschudden dan kan het zijn dat de fight – flight reactie komt. Je hond zou door op gebouwde spanning kunnen snappen of happen, weg kunnen vluchten of bevriezen, maar ook een fiddle about krijgen aka de gekke vijf minuten. Deze vier zijn allemaal een stress response op een situatie, een situatie die te lang heeft aangehouden zonder ingrijpen van ons.

Zie je bijvoorbeeld dat je hond zijn lichaamstaal aangeeft: ik heb ruimte nodig, en krijgt je hond die ruimte niet dan gaat dus de spanning te hoog oplopen en komt er een reactie. Pas als hetgeen wat de spanning veroorzaakt op een veilige afstand is voor jouw hond zul je zien dat hij zich weer uit gaat schudden. En daarmee de spanning los kan laten.

Schudden kan ook een teken zijn van lichamelijk ongemak. Doet je hond dit vaker, hou dit dan ook goed in de gaten. Andere redenen kunnen zijn het plat leggen van de vacht na het borstelen. Als ze nat zijn schudden ze zich droog, dit ziet er alleen anders uit. Heel het lichaam tot en met de kont wordt dan geschud. Honden die last hebben van hun oor kunnen daar ook mee schudden, je ziet dan dat het schudden meer beperkt is tot het kop-gedeelte van je hond. Pijn aan de oren kan ook komen door darmproblemen, bezoek altijd een holistisch dierenarts of natuurgeneeskundige.

Foto 11, 12 en 13
Borstelen, daar vertelde ik al eerder iets over. Borstelen is het omhoog zetten van de haren op de rug, dit kan aan de nekharen, bij de staart aanhechting maar ook meer verdeeld over de rug heen uitstralen. Borstelen is niet iets dat je hond kan doen, je mag het zien als een kippenvel reactie. Het gebeurt in bepaalde situaties zonder dat je er controle over hebt. Het borstelen is bij kortharige honden het makkelijkste te zien, bij langharige honden gebeurt het ook alleen dus minder goed zichtbaar. Bij sommige honden met lange haren valt het zelf helemaal niet te zien. Borstelen kan ontstaan door allerlei verschillende emoties. Je ziet het vaak bij honden die elkaar ontmoeten gebeuren vanuit opwinding. Maar het kan ook gebeuren als je hond bang is of een ander weg wil houden. Na het borstelen schudden honden zich meestal uit, dit legt de vacht weer plat en vlooit de opgebouwde spanning af.

Foto 14, 15, 16, 17 en 18; Tongelen.
Tongelen is het kort uitsteken van de tong, dit kan een klein puntje van de tong zijn, maar ook het aflikken van de bek of de neus. Niet te vergelijken met het likkenbaarden na een lekkere maaltijd, het lijkt op elkaar maar de context is anders. Tongelen kan heel kort en snel gaan, je moet dus goed opletten. Dit is één van de meest gebruikte kalmerende signalen van honden en wordt door de dag heen regelmatig ingezet. Door te tongelen probeert de hond zichzelf of zijn omgeving te kalmeren. De context is hier weer erg belangrijk, kijk naar het totale plaatje om in te schatten of het gaat om niet zo leuk of heel erg vervelend. De zwarte hond heeft zijn oren plat liggen en laat onderin een klein hoekje wilt zien, whale eye noemen we dit. De houding is wat in elkaar gebukt en geeft aan dat de hond het niet fijn vindt wat er gebeurt. De bruin met witte Jack-Russell komt even kijken of er wat te halen valt en kalmeert zichzelf door te tongelen.

Op de foto met de twee honden, zie je wegkijken en bevriezen. Deze hond doet verder niets en staart bewust weg, een teken dat de hond zijn best doet om de situatie te negeren en hij hoopt dat hetgeen hem onrustig maakt dit op zal pakken en weg zal gaan. De andere hond rechts, de blonde, sluit de ogen. Knipperen of langzaam de ogen sluiten is ook een kalmerend signaal. Deze hond probeert te laten zien dat hij geen bedreiging is en hoopt dat je hem met rust zal laten en niets zal doen. Daarbij tongelt hij, deze foto laat twee honden zien die graag met rust gelaten willen worden. Wanneer je dit ziet laat je de honden ook met rust. Ze communiceren hier heel netjes en vragen of je op wil houden met wat je van plan was.

Bij de foto met de hond die plat op de grond ligt zie je dat de tong een heel klein beetje uitsteekt. Dit is ook een teken dat er iets in de omgeving gebeurt waarvoor de hond zich kalmeert. In dit geval zal het de camera zijn die recht op de hond gericht is. Er wordt in een rechte lijn contact gemaakt met deze hond en ze wordt recht aangekeken, in hondentaal is dit niet netjes en ze zal meteen kalmerende signalen laten zien omdat het ook ongemakkelijk is. Daarnaast lijkt de lens ook op een starend oog, voor de meeste honden is het maken van foto’s op een frontale manier niet fijn. Dit zie je ook terug op de foto waar de hond op het rotsblok staat. Ze knippert haar ogen, kijkt weg en tongelt, allemaal kalmerende signalen die aangeven dat de hond dit niet zo leuk vindt.

Foto 19, 20, 21 en 22; Pootje heffen
Pootje heffen is altijd een intentie beweging, dit wil zeggen dat het een beweging is uit een bepaald gedragssysteem. Bijvoorbeeld: vlucht of vechten. Pootje heffen is niet te vergelijken met een hond die zijn poot optilt om te plassen. Pootje heffen is één van de poten optillen, meestal een voorpootje maar het kan ook een achterpoot zijn. Dit is bijna altijd een uiting van spanning en/of stress. Heel belangrijk om te kijken wat jouw hond spanning geeft en dan te anticiperen. De Ridgeback op de foto tilt eerst zijn voorpootje op en daarna schudt hij zich uit. Dit laat duidelijk zien dat de hond ergens spanning door ervaarde.

De hond in het blauwe zwembadje vindt het in het water zijn spannend. Belangrijk is dat je een hond altijd zelf de keus geeft en autonomie over zijn eigen lichaam. Je zet dus een hond nooit in het water, een hond moet deze keus zelf maken. Anders raakt hij het vertrouwen in zijn omgeving en mens kwijt. Stel je toch eens voor dat jij zomaar te pas en onpas opgetild wordt en de complete controle over je lichaam kwijtraakt, wat een nachtmerrie zou dat zijn. De hond op het gras ziet iets dat hem onrustig maakt en ze laat dit zien door het optillen van haar pootjes.

Foto 23 en 24; Wegkijken en draaien
De twee witte herders kijken weg en draaien weg. Dit is een kalmerend signaal, een nette: nee, dank je wel. Ze reageren hier op de camera, dit is dan de cue voor de persoon met de camera om te stoppen. Ze vinden de camera wat spannend. De twee bully honden, waarvan de rechter een pup is die aan zijn rode bandje vast wordt gehouden, laten ook wegkijken en draaien zien. Daarnaast gaapt de pup, een signaal dat aangeeft dat ze pup spanning probeert los te laten. Het is een kalmerend signaal dat aangeeft dat de hond spanning ervaart.

25: Gapen. Gapen is dus ook een kalmerend signaal/stress signaal. Dit gapen wordt dan uit context gedaan, dus niet gapen omdat je hond moe is of net wakker wordt. Dit gapen ziet er vaak ook net wat anders uit. Een hond kan gapen als hij iets spannend vindt of onprettig. Maar ook wanneer je hond opgewonden raakt, bijvoorbeeld voor het wandelen wat hij heel leuk vindt. Honden maken namelijk geen onderscheid tussen de fysiologische reactie op positieve stress of negatieve stress. Een hond kan namelijk ook stress krijgen van wandelen als hij dit niet leuk vindt en kan dan ook gapen omdat hij negatieve stress ervaart. Gapen is ook het allereerste signaal wat puppy’s ontwikkelen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat pups die hun oren en ogen nog gesloten hebben wel al kunnen communiceren door te gapen.

Foto 26 en 27; Stress signalen.
Stress uit zich in verschillende signalen en het is erg belangrijk dat je de signalen van jouw hond leert herkennen. De Beagle op de foto laat verschillende signalen zien: Oren naar achter, gespannen houding, tongelen, gespannen mondhoeken en hijgen met hoge stress ademhaling, wegkijken, hij negeert de Boomer met opzet, de hond heeft een harde blik in de ogen en je ziet spanning op heel het gezicht. De Beagle voelt zich niet prettig. In zo’n situatie wil je er voor zorgen dat er wat ruimte komt voor alle honden en dat ze weg kunnen uit de situatie.

De foto met de Corgi op de foto hijgt zonder het warm te hebben, dit is een stress signaal. Kalmerende en stress signalen wisselen zich af en gaan hand in hand met elkaar. Een hond ervaart spanning wanneer hij een stress signaal laat zien en gaat kalmerende en stress signalen laten zien. Met deze kalmerende signalen communiceert de hond met de trigger, hetgeen wat hem gespannen maakt. De hond communiceert dan dat de situatie niet prettig is en hem gespannen maakt. De Corgi heeft grote gespannen ogen met duidelijk oogwit zichtbaar, dit wordt ook wel whale eye of walvis oog genoemd. Ze kijkt weg en ze heeft haar oren naar achter. Deze hond voelt zich erg gespannen en niet op haar gemak.

28: Ogen sluiten of knipperen. Dit is ook een kalmerend signaal dat honden aan kunnen geven om te zeggen dat ze geen conflict willen. Het is een poging om te boel te kalmeren, zichzelf en de omgeving

29: Spannend, de rechterhond komt iets te snel te dichtbij waardoor de linker hond wegkijkt, afbuigt en uit de situatie wil stappen. De rechter hond is duidelijk een jonge hond die zelf ook onder de indruk is van zijn eigen te directe handelen. Doordat de linker hond de situatie zo sust kan de spanning weer gaan zakken. Mocht de jonge hond nu te direct blijven dan kun je de linker, oudere hond helpen, dit kun je doen door de jonge hond bij je te roepen en te belonen voor interactie met jou. Als het spannende wat gezakt is kun je weer eens proberen of de hond wat minder direct kan zijn
29: Spannend, de rechterhond komt iets te snel te dichtbij waardoor de linker hond wegkijkt, afbuigt en uit de situatie wil stappen. De rechter hond is duidelijk een jonge hond die zelf ook onder de indruk is van zijn eigen te directe handelen. Doordat de linker hond de situatie zo sust kan de spanning weer gaan zakken. Mocht de jonge hond nu te direct blijven dan kun je de linker, oudere hond helpen, dit kun je doen door de jonge hond bij je te roepen en te belonen voor interactie met jou. Als het spannende wat gezakt is kun je weer eens proberen of de hond wat minder direct kan zijn

30: Spelen. Tijdens wild spelen zijn er ook veel kalmerende signalen te zien bij de honden. Dit doen ze om elkaar kenbaar te maken dat het ook echt spel is en dat ze niet uit zijn op conflict. Deze signalen kunnen zich dan in een rap tempo laten zien. Spelen is het oefenen van gedragingen, de motoriek en heel belangrijk: de sociale vaardigheden.

Foto 31 & 32
Bek aflikken, dit kunnen pups doen bij een volwassen hond zodat deze voedsel uit kan braken dat door de pups opgegeten kan worden. Dit gedrag is geritualiseerd. Als andere honden dit bij elkaar doen is het echter een heel andere context, dit kunnen ze doen als een verzoeningspoging. Bijvoorbeeld als je meerdere honden in een huishouden hebt dan kun je dit gedrag zien als ze bijvoorbeeld even uit elkaar zijn geweest. Door een aparte wandeling bijvoorbeeld, bij thuiskomst kan dan de bek afgelikt worden. Het verzoeningsgedrag kan ook door een hond ingezet worden om te laten zien dat die geen conflict wil, bijvoorbeeld als de hond wat onzeker is of als een hond de spanning wat wil sussen in een situatie.

33: Hier zie je stress signalen, het hondje laat oogwit zien en bevriest wat. Ze gaat plat op de grond liggen en houdt de oortjes naar achter, dat zie je niet heel goed op deze foto. Het is altijd belangrijk dat er gekeken wordt naar de hele context, dit hondje is heel onzeker en laat hier zien dat ze de situatie heel spannend vindt. Ze bibbert in het echt ook nog. Dit hondje kan je helpen door wat afstand te nemen van wat spannend is, zo kan ze observeren en door steun te bieden als begeleider. Let hierbij op dat er niet over de grens wordt gegaan van dit hondje en dat ze zich veilig voelt

34: Dit is ook een stress signaal, de hond is aan het vocaliseren. Ze is aan het blaffen omdat de spanning oploopt. Ze ervaart hier dus lichamelijke onrust en begint te blaffen, weet niet wat ze met de situatie aan moet. Het kan hier helpen om de hond uit de situatie te halen en hem duidelijk te helpen. Bijvoorbeeld meer ruimte nemen van een prikkel of even rustig doorlopen, een opdracht geven die haar meer rust kan bieden.

35: Hier zie je de bruine hond een spelbuiging maken, ze zakt wat door de voorpoten met de kont nog omhoog. Dit is een uitnodiging tot spel en de andere hond herkent nu dat het ook gaat om spel. Als je honden een spelboog ziet maken dan weet je dat ze elkaar uitnodigen om te spelen en is dus een positief teken.

36: Hier zie je twee honden aan veel te korte lijnen met wurgtouw die elkaar voor de eerste keer ontmoeten. Er is direct oogcontact en de staarten worden gespannen gedragen. Dit is geen goed kennismaken. De grijze hond draagt zijn staart hoog, elke ras heeft een andere manier van staartdragen, bij de grijze hond staat hij nu voor hem dus hoog. De bruin met zwarte hond en lange vacht draagt de staart niet hoog maar heel gespannen, dit is ook geen ontspannen houding zoals je kan zien. Bij goede interactie zijn de lichamen ontspannen en relaxt, buigen de lijven wat af en is er geen direct vol van voor contact, zoals je hier kan zien. Oren worden door beide honden naar achter gedragen en je voelt al aan de energie van de hele foto dat dit geen fijn kennismaking is die gepaard gaat met te veel spanning. De bruin met zwarte hond heeft de ogen dicht, een poging tot kalmeren en de grijze hond laat zijn oogwit zien met harde ogen. Met harde ogen betekend dat hij glazige ogen met een zeer strakke blik heeft, alles aan deze hond zegt hier nu: Back off, ik heb ruimte nodig! Als je goed kijkt bij de grijze hond zie je ook de haren omhoog bij de staart aanzet en bij de nek een beetje.

Daarnaast zijn de lijnen op de foto met wurgkoord niet geschikt voor honden, ze geven een negatieve pijnprikkel. De pijnprikkel associëren ze niet met zichzelf maar met de hond tegenover ze, deze lijnen gooien nu dus olie op het vuur. Daarnaast zijn ze veel te kort waardoor ze wel moeten trekken om bij elkaar te komen wat dus ook zorgt voor de onnatuurlijke gespannen houding, die houding kan dus ook het conflict veroorzaken. Kortom, zulke lijnen zijn niet om mee te wandelen met je hond. Vroeger maakten ze van die stroppen een touw om mensen mee op te hangen en mogen dus de prullenbak in.

37: Hier zie je de linkse hond die niet wil spelen, ze is ouder dan de andere hond. De rechtse hond is een puber die nog mag leren wat nee betekent. De rechtse hond maakt wel een snelle spelbuiging wat aangeeft dat hij geen kwaad in de zin heeft, echter laat de linkse hond zien: Nee, ik wil niet spelen. Ze maakt direct oogcontact en laat haar tanden volledig zien. Ze draagt haar oren naar achter en de rechter hond naar voor, hij is wel geïnteresseerd in het contact. Als de rechter hond de boodschap van de linker hond snapt dan stopt het ook en kunnen ze beide hun eigen weg gaan. Als de puber het niet snapt dan mag je het stoppen en de linker meer ruimte geven en de rechter iets anders om te doen. Het is normaal dat pubers hulp nodig hebben en daar ben jij als begeleider voor als het de honden zelf niet lukt. Laat het echter niet te lang aanmodderen want het gezegde: “Ze zoeken het zelf wel uit” is heel oud en extreem gedateerd. Ze zoeken het zelf niet uit want dat kan mis gaan en dat wil je voor zijn. Conclusie: Geef honden ruimte om het eerst zelf te doen, tot je merkt dat dit niet lukt en dan stap je er meteen in op een liefdevolle manier en begeleid je het. Je kan er voor kiezen om bijvoorbeeld de jonge hond aan te lijnen en hem goed te belonen voor aandacht voor jou. Of je loopt weg met hem uit de situatie en gaat wat anders doen of op zoek naar een hond die wel openstaat voor spel.

38: Links laat oog wit zien, oren naar achter en laat haar tanden zien. Als een hond oog wit laat zien en kijkt weg, dan is dat de kant waar de hond heen wil. Bijvoorbeeld met knuffelen, als jij je hond knuffelt en hij kijkt de andere kant op met oogwit dan zegt je hond nee, ik wil dit niet en ik wil weg uit deze situatie. Maakt ze oogwit en kijkt ze weg uit een situatie waarin iets naar haar toekomt dan zegt ze: Nee, ik ben conflict vermijdend en ik zou het fijn vinden als je niet dichterbij komt, ik heb ruimte nodig van jou. In het geval op de foto hier, kijkt ze de hond aan met oog wit en strakke harde ogen, hier zegt ze: Rot op, ik waarschuw je, ik ben bereid om geweld in te zetten. Dit doet ze niet omdat ze een stoute hond is, nee dit is een manier om te zeggen dat ze er helemaal klaar mee is. Ze wil dit niet en het moet stoppen, ze voelt zich niet veilig en zal zichzelf beschermen. Je neemt dan dit signaal serieus, ook als mens en vergroot meteen de afstand. Haar tong steekt uit en dat komt omdat ze ook al aan het liplikken was.

Rechts, de jonge puber reu wordt een beetje onzeker en laat zijn oogwit zien. Hij maakt een boogje met zijn lichaam en geeft dus aan dat hij niet uit is op conflict. Echter moet hij de boodschap wel gaan begrijpen, want dat hij in is voor spel betekent niet dat zij dat is. En zoals je op de foto ziet is ze dat niet. Het is belangrijk dat jonge honden leren dat nee ook een antwoord is. Om te voorkomen dat je een pestkop van een hond krijgt is het belangrijk om de situatie goed te begeleiden zodat de jonge hond dit ook leert. Ook hier mag je de honden eerst de kan geven om het zelf te fixen en als het niet lukt mag je begeleiden.

De jonge hond rechts duwt ook zijn kont tegen de linker hond aan, hiermee zegt hij: doe toch even rustig er is niets aan de hand. De kont erin duwen kan een poging te laten zien dat de hond niet uit is op conflict en de hond kan zo de situatie sussen.

39: De hond heeft haar oren naar voren, heft haar pootje en laat oogwit zijn terwijl ze de persoon recht aankijkt. Ze heeft wat van waarde gevonden in de sneeuw en wil dit niet kwijtraken en voorkomen dat iemand het af gaat nemen. De oren naar voor en de blik strak recht op je af met oogwit zegt ik waarschuw je. Het pootje heffen is een intentie signaal, de hond is in conflict: vluchten of vechten. Ze geeft hiermee aan dat dit van haar is en je kan haar dan het beste de ruimte geven. Bijvoorbeeld een handgebaar maken en je wat schuin afbuigen en je hoofd afwenden. Je zegt dan in hondentaal: het is oké, ik ben geen bedreiging voor je. Dit schept vertrouwen en de hond weet dat die veilig is. Zou het iets gevaarlijks zijn dan kun je een attentie signaal maken en de hond bij je laten komen en ruil je voor iets heeeeel lekkers. Ga geen conflict aan met je hond als het geen levensbedreigende situatie is. Dat schept wantrouwen. Wil een andere hond het afpakken dan roep je die hond even bij je en voorkomt dat er conflict ontstaat.

40: Achter de zwarte hond is een beetje bang, hij vindt deze situatie heel spannend. Hij draagt zijn oren heel erg naar achter en je ziet de bezorgde frons op zijn gezicht. De rechter hond draagt zijn staart hoog, oren naar voren en heeft een hoge houding: Kom niet te snel te dichtbij en houdt rustig afstand wordt hier gezegd. Als de zwarte hond een beetje afstand houdt dan heeft hij de boodschap goed begrepen en zal er geen conflict ontstaan. Zoals je kan zien is de zwarte jonge puber hond onder de indruk van de grotere reu en hij droop daarna ook af.

De hond daarvoor loopt weg met de oren naar achter, de zwarte hond was iets te direct en dat is wanneer de rechter hond er tussenkwam om de zwarte jonge hond te laten weten dat we dit niet gaan doen. De hond helemaal vooraan draagt haar staart helemaal naar beneden en voelde zich duidelijk niet prettig in de situatie. Dit was voor de zwarte jonge hond een goed leermoment.

Hier volgen een reeks aan foto’s (41 t/m 50):

De zwarte hond rent recht op de bruine hond af, de zwarte hond is pas 7 maanden en vindt de bruine hond van links heel erg spannend en direct in haar spel. Links voelt zich heel zelfverzekerd. De zwarte hond vindt het zo spannend dat alle haren op de rug helemaal omhoog zijn gaan staan. Als ze elkaar dan bereiken draagt de linker hond haar staart hoog, even wat meer ruimte nodig want het ging iets te direct. Ze zet de zwarte hond op zijn plek waar hij erg van onder de indruk is en valt op zijn gat omdat zijn motoriek nog niet goed is ontwikkeld. Hij laat zijn tanden zien en zegt back off, hij is onzeker en vind dit toch eigenlijk helemaal niet zo leuk.

De linker hond rent weg en draait zich daarna weer om en komt weer terug, De zwarte hond staat ondertussen weer en begint te sluipen in slow motion. Dit is al een soort freeze, dit sluipen in lage houding. Dan gaat hij ineens over de grond snuffelen, dit noem je oversprong gedrag. Hij gaat iets uit context doen in een poging zichzelf en de andere hond te kalmeren. Hij snuffelt niet echt want terwijl hij het doet kijkt hij met zijn ogen naar de andere hond. Zo herken je dat het oversprong gedrag is, de hond probeert te zeggen: Allemaal rustig aan er is niet aan de hand, laten we elkaar ruimte geven en niet in conflict komen. Haren gaan ook weer overeind staan, staart wordt laag gedragen en de oren zijn wel op de andere hond gericht want hij houdt et in de gaten. Dan gaat hij liggen, dit is een freeze. De hond vindt de spanning te hoog. De linker bruine hond luistert niet naar de signalen van de hond die het veel te spannend vindt en dendert er vol op af. Ze weet zichzelf ook geen raad met deze situatie en daarom kappen de mensen het rustig af en roepen de bruine hond naar zich toe. Zo kunnen de honden elkaar wat ruimte geven wat nu heel hoog nodig is. De spanning kan dan weer gaan zakken.

Dit was verder geen bedreigende situatie, maar een situatie waarin twee honden het heel spannend vinden. Ze vonden het beide niet fijn en er was geen sprake van leuk spel. Sterker nog dit was helemaal geen spel en veel mensen verwarren dit als spel. Ze waren heel druk om elkaar heen aan het bewegen nadat de hond omhoog schoot vanuit de liggende freeze. Lichamen waren niet ontspannen. Dus de oplossing was simpel, even uit elkaar en rust creëren.

51: Lip optrekken en tanden laten zien zonder geluid, maakt direct oogcontact met oogwit en heeft harde ogen met verwijde pupillen, oren staan naar achter. De hond op de stoel laat hier weten: Back off! Oren naar achter zegt in deze context dat de hond heel serieus is maar wil dat het nu stopt, ik waarschuw je ik voel me hier niet prettig bij, ga weg, nu. De linker hond laat ook oogwit zien en voelt zich er ongemakkelijk bij.

**Even een klein uitstapje:** Als mijn honden waken aan de deur met de oren naar voor en lichaam ’s gewicht naar voor met een hoge staart en borstelen, dan zeggen ze kom maar een stapje dichterbij en dan heb ik je, ik ben niet bang en ik waak hier. Zouden ze de oren naar achter hebben en dan borstelen, lichaamsgewicht naar achter en staart naar beneden, dan zeggen ze: Ik voel me niet veilig, maar ik ben bereid om je te pakken om mijzelf veilig te houden. Dat is het verschil met het waken naar voren gericht met het lijf of naar achter, angst agressie of bijvoorbeeld territoriale agressie.

Foto 52 & 53; Hier zie je twee keer een kleine pup, op verschillende leeftijden die oogwit laat zien, hij voelt zich wat onzeker en gaat op zijn kont zitten. Op de kont zitten is een signaal dat veel pupjes laten zien, ze hebben dan tijd nodig om te observeren en de omgeving in zich op te nemen. Ze weten nog niet of ze wel zo veilig zijn en het zitten is dan jouw teken dat je pup even tijd nodig heeft. Als dit gebeurt geef ze hier dan alle tijd voor. Je zult merken dat ze daarna weer door kunnen op hm eigen tempo. Geef ze de ruimte en de tijd die ze nodig hebben en steun ze als ze dat fijn vinden. Ga bijvoorbeeld even op je hurken erbij zitten. Loop in ieder geval niet door en trek ze niet mee. Dit is prachtige communicatie die je informatie geeft over hoe de pup zich voelt. Als de pup hier alle tijd voor krijgt dan zal die steeds zekerder worden en beter om kunnen gaan met de situaties die het leven te bieden heeft. Heb geduld, alles is nog nieuw en ze hebben wat tijd nodig om te wennen aan onze drukke mensen wereld.

Foto 54 & 55
Lekker snuffelen. Hier zie je een hond lekker snuffelen op haar gemakje. Oren en ogen naar het snuffeldoel gericht. Deze hond is echt aan het snuffelen. Geef ze daar uitgebreid de tijd voor, dit is natuurlijk hondengedrag en belangrijk voor hun welzijn.

Op de tweede foto zie je dat de hond snuffelt als kalmerend signaal, de hond kijkt niet naar de grond, ze kijkt naar en andere hond in de verte. Draagt de staart hoog en heeft een bolle rug, dit is een indicatie van spanning in het lijf. Laat oogwit zien en heft haar voorpootje, dit is een intentie signaal; vechten of vluchten. Nu kan vechten of vluchten letterlijk zijn. Maar ook als ze in actie komen richting een prikkel, al dan niet trekken of blaffen enz. Vluchten kan ook zijn: weg willen lopen uit de situatie, zonder paniek, met een beetje angst of gewoon meteen weg willen. De hond snuffelt dus niet echt hier, maar in een poging zichzelf en de anderen te kalmeren. Ze zegt hier: ik zie die hond daar, ik ben niet uit op conflict. Door het pootje heffen zie je dat ze zegt: ik vindt het spannend en raak in conflict, kan ik nog weg uit de situatie. In dit geval zou ik er voor zorgen dat er ruimte blijft tussen de twee en zelf als de andere toch dichterbij komt ontspannen omdraaien en weg lopen uit de situatie. Dit zal voor opluchting zorgen bij de hond en de nodige ruimte geven zodat ze zich weer veilig en oké kan voelen in verhouding tot die ander. Ik zou kalm een attentie signaal maken en haar meenemen.

Nu kan het ook zijn dat de hond weg snuffelt, wel naar de hond kijkt, ontspannen is en geen stress signalen laat zien. Dan kan dit geïnterpreteerd worden als, hey ik ben niet uit op conflict, ik kom langzaam met een bochtje dichterbij. Hou mijn lichaam los en ontspannen en als je het ook leuk vindt kunnen we contact maken. De honden kunnen af en toe wat weg kijken en alles gaat relaxt.

Gaat een hond de bovengenoemde ontspannen houding laten zien maar bijvoorbeeld een beetje piepen, dan kan het ook zijn dat de hond geen conflict wil maar het wel een beetje spannend vindt. Let dan op ontspannen lijven en ook de spelboog. Komt die erbij dan maken ze ook kenbaar dat ze wel contact willen. Hoe vaker je er goed naar zal kijken hoe meer je het karakter van je eigen hond gaat begrijpen en weten wat wel en wat niet leuk en fijn is

Foto 56 & 57
De hond kijkt weg met de oren naar achter en bij één foto zie je ook het oogwit. De hond zegt: nee en/of stop, ik wil geen interactie enof ik voel me hier niet prettig bij.

58: Stress hijgen. De rechter hond op de foto is aan het hijgen van de stress, heeft het pootje omhoog, heeft verwijde pupillen en laat oogwit zien. De linker hond is ook aan het stress hijgen, je ziet bij beide honden harde ogen en een gespannen gelaatsuitdrukking. Een time out van elkaar lijkt me aan de orde, even rust creëren

59: Dit is natuurlijk heel lastig te zien op de foto, de hond heeft een open en ontspannen blik en kwispelt met een los en ontspannen lijf. Deze hond heeft zin in de interactie.

Foto 60, 61 & 62; Snuffelen
Deze honden zijn ontspannen aan het snuffelen. De Duitse herder heeft een geurtje opgepikt en volgt zijn neus ontspannen en heel relaxt. Deze honden hebben het naar hun zin en voelen zich goed.

Foto 63 & 64; Weg snuffelen
Stress signaal, Deze hond is gespannen over een andere hond in de buurt. Ze laat pootje heffen zien, het signaal dat ze onzeker is en niet weet wat ze met de prikkel moet, dit is het intentie signaal. Ze doet of ze snuffelt maar ze kijk naar de hond. Ook laat ze oogwit zien. Deze hond voelt zich niet op haar gemak in de situatie en heeft ruimte nodig.

65: Deze hond huilt met een luchtalarm mee, dit kunnen sommige honden doen bij heel hoge tonen. Bijvoorbeeld ook bij het horen van een ambulance. Echter kunnen honden ook huilen om de verbinding terug aan te gaan met iemand. Als ze zich niet goed voelen omdat ze iemand missen of eenzaam zijn. Ze proberen zo het contact terug te herstellen met iemand. Het huilen om iemand of uit eenzaamheid en opzoek zijn naar verbinding is heel verdrietig voor een hond en stressvol. Huilt jouw hond als die alleen is dan kan hij dus niet alleen blijven en moet dit goed aangeleerd worden.

Foto 66 & 67; hijgen
De bruin met witte hond hijgt nadat hij gespeeld heeft en voelt zich open en prettig bij de interactie. Hij is ontspannen en heeft een zachte blik. De labrador vindt de interactie niet fijn en voelt zich geïntimideerd, door de camera in dit geval. Hij knijpt zijn ogen dicht in een poging de ander te kalmeren en te negeren, ook maakt hij de start van pootje heffen. Deze hond voelt zich niet prettig in deze situatie en dit hijgen zou kunnen duiden op stress.

68: Liplikken. Deze hond rook net een spannend geurtje en likt daarom over zijn neus. Soms likken met name reuen over plasjes van teefjes, ze kunnen dan wat gaan klappertanden en schuimbekken. Ze nemen dan de feromonen van het teefje op. Ik geef daar bij mijn hond geen ruimte voor, ik vraag hem dan altijd om mee te komen. Ook als hij niet wilt neem ik hem mee van dat plasje. Niet dat het iets erg is, het is heel normaal honden gedrag en het is geen reden om je hond te castreren. Meestal ergeren mensen zich er aan omdat ze het vies vinden, maar dat is nu eenmaal honden gedrag en dus natuur. Als een hond alleen even over zijn neus likt dan weet je dus dat er iets opgepikt wordt wat mogelijk heel interessant of spannend is.

Foto 69, 70 & 71
De golden retrievers zijn samen aan het spelen en door de buiging in het lichaam kun je zien dat er gespeeld wordt, rollen wisselen zich netjes af en lichamen zijn verder ontspannen. Rechts kijkt wel even weg zodat het spel wat zachter mag gaan. Je ziet geen hoge spierspanning. De zwarte retriever en de zwart witte hond kennen elkaar nog niet en zijn wat drukker in hun spel; als honden elkaar nog niet kennen kan dit wat spanning geven, positieve spanning en dit is niet meteen een probleem. Het is niet te vermijden om loslopende honden in Nederland tegen te komen als je in gewone bossen wil wandelen. Het is daarom ook goed als ze hier onder toeziend oog van hun mensen mee kunnen oefenen. Vraag uiteraard altijd toestemming aan de andere personen en als het goed voelt kun je daar gerust mee oefenen.

Weet je van je eigen hond dat hij het misschien niet zo leuk vindt om met vreemde honden contact te maken dan raad ik het af, de honden zijn leidend hierin en zei moeten dit zelf willen. En veiligheid voorop, mijn voorkeur gaat er altijd naar uit dat je honden eerst überhaupt leert samen zijn met andere honden, dit doormiddel van sociale wandelingen, zo leer je ook wat je hond wel en niet fijn vindt. Vreemde honden blijf ik meestal bij weg, tenzij er goed overleg is met de begeleider en we af kunnen stemmen dat er een mogelijke match kan zijn.

De foto met de bruine en witte hond is leuk spel. De rollen wisselen af en de honden zijn aan elkaar gewaagd met speelstijl. Beide rassen spelen hetzelfde en dat is dan een mooie overeenkomst. Niet alle honden hebben dezelfde speelstijl maar dat wil niet zegge dat ze niet leuk kunnen spelen. Meeste honden geven de voorkeus aan een speelmaatje met dezelfde stijl en energie.

72: Kennismaking. Hier maken vier honden voor het eerst kennis achter een hek. De bruine labrador vindt het spannend en draagt zijn staart hoog in een iets wat gespannen kwispel, heft zijn pootje en kijkt strak naar de andere hond. De witte herder reageert heel netjes op de spanning en draait zich weg, ze is conflict vermijdend en zo geeft ze, maar neemt ze ook ruimte. Dit is nette communicatie. Haar staart hangt naar beneden en geeft dus weer dat ze niet helemaal ontspannen is. Wat ook niet zo gek is in een nieuwe situatie. Deze honden zijn echt even in gesprek samen en zijn elkaar aan het pijlen wat de intentie zal zijn.

De blonde golden retriever is gespannen met zo’n grote hond voor zich, staart staat gespannen en je ziet spanning op haar spieren en lijf. De grote Deense Dog staat er meer geïnteresseerd bij op een ontspannen manier en is nieuwsgierig. Hij went zijn kop netjes wat af en vermijd direct oogcontact. Ook deze honden zijn in gesprek en tasten elkaar hier af over wat hun intentie zijn.

73: Stress signaal, pootje heffen, oortjes naar achter en oogwit laten zien en wegkijken. Deze hond vind de interactie spannend. Wat je in deze situatie kan doen is even vijf seconden aaien en dan weer stoppen, wil de hond meer dan zal ze dit duidelijk kenbaar maken door te krabben met het pootje, likken, of bijvoorbeeld omhoog komen voor meer. Met de vijf seconden regel vraag je toestemming van de hond, zo kan ze aangeven: toch wel of toch niet.

74: Twee jongen honden van een maandje of 45 die aan het leren zijn wat spelen is. Snelle bewegingen, oogwit en hoge staart, positieve spanning. Dit is heel opwindend en leuk maar ook leerzaam. Het is goed om onder begeleiding deze jonge honden te laten spelen. Hou het spel kort zodat het positief en leerzaam blijft. Als het te lang duurt kan het namelijk overgaan in conflict, dit komt omdat de spanning dan te veel stijgt. Spel en rust afwisselen en ook inzetten op kalme oefeningen in elkaars bijzijn doen, dat leert ze ook kalm samen te zijn.

75: Bek likken. De bruin met witte hond likt de bek van de zwarte hond af omdat de bruin met witte hond de zwarte hond kent en een verzoening aanbiedt. Een soort herkenning en peace offering. Je ziet namelijk een zachte blik bij de hond en ontspannen gelaatsuitdrukking. De zwarte hond houdt haar hoofd een beetje schuin.

Foto 76, 77 & 78
De volwassen hond is aan het spelen met de pup, ze maakt zichzelf kleiner door op haar rug te gaan liggen. Kleiner maken kan ook door gewoon op de grond te gaan liggen, dit noem je handicaping. Een grotere hond maakt zich dan bewust kleiner voor een kleinere hond om spel meer gelijkwaardig te maken. De pup moet nog leren wat netjes spel inhoudt en is nog erg direct. Je ziet dat de volwassen hond ook afdraait met haar lichaam om spel duidelijk te maken en conflict vermijdend te zijn. Je ziet bij de volwassen hond wel oogwit en tanden maar je ziet ook een meer ontspannen gezicht. In spel kunnen alle signalen voor spanning en conflict ook te zien zijn, maar dan al “nep”, zo leren/oefenen/spelen honden samen. Een beetje als judo en kickboksen voor de sport, dat is heel ander als met iemand knokken op straat. Daarom altijd goed naar de context kijken en naar andere signalen.

Foto 79 & 80
Op deze foto’s zie je dat de herder inmiddels wat ouder is en sterker wordt, maar nog steeds pup. Maar langzaam richting pubertijd. Jonge honden kunnen wat meer grenzen op gaan zoeken en zijn veel sneller emotioneel. De stress-emmer vult zich dan ook wat sneller. Hier zie je dan ook dat de emoties oplopen bij de pup, spel kan dan omslaan in conflict. De volwassen hond vindt dit dan ook geen leuke ervaring. Je leest de spanning hier ook af op haar gezicht, gezicht is hier strak en gespannen en de ogen zijn veel harder in uitstraling. De pup gooit zijn lichaam in de strijd en is duidelijk sterk en snel, als de volwassen hond hier niet tegenop gewassen is en de pup nog niet de grenzen kan respecteren dan mag je het stoppen en dus ingrijpen op een kalme manier, Dit zijn ook leermomenten voor de pup. Maar we willen waarborgen dat de volwassen hond ook geen nare ervaring opdoet. Dit kan ook zijn in interactie naar mensen.

Dit is geen leuk spel en dit zou ik dan ook rustig afbreken. Je kan er dan voor kiezen om een stukje parallel te gaan wandelen waarbij de pup aangelijnd wordt. Of alle twee kalm voertjes zoeken in het gras op een afstandje van elkaar.

81: Spelen in het water. Deze hond is ontspannen en lekker aan het spelen met het water.

82: Snuffelen. Deze hond is nieuwe dingen aan het ontdekken, er zit nog veel geur aan van vreemde mensen en mogelijk modder. Deze hond is informatie op aan het doen en aan het verwerken wat het nu is. Het is goed om je hond hier rustig de tijd voor te geven, zo leren ze de wereld kennen en nieuwe voorwerpen en geuren. Dit is erg goed voor het zelfvertrouwen. Laat ze dit op hun eigen tempo doen en geef ze de tijd die ze nodig hebben. Dwing ze niet in een situatie, wil je hond liever weg dan doe je dit en vergroot je de afstand. Door naar je hond te luisteren voelt ze zich veilig en durft ze misschien de volgende keer wel wat te ontdekken. Alles is goed en oké zolang het maar op het tempo van de hond gaat. Zoekt je hond steun dan geef je die, misschien kunnen jullie wel samen op het initiatief van de hond gaan kijken.

83: Rij – gedrag. Vaak wordt gedacht dat rijden alleen een seksuele behoefte van honden is, echter wordt het ook in gezet als copingsmechanisme om spanning en stress af te vloeien. Dit zie je veel vaker dan je zou denken en het één van de meest fout ingeschatte gedragingen. Ook wordt hier vaak onterecht voor gecastreerd. Wanneer honden, dit kunnen reuen en teven zijn, overprikkeld raken dan kunnen ze opzoek gaan naar een uitlaatklep om die spanning af te vloeien. Omdat spanning gepaard kan gaan met het hormoon testosteron kan het rijden aangewakkerd worden in een poging zich te kalmeren en beter te voelen. Honden kunnen dit doen op elkaar, andere dieren, mensen en objecten. Castreren zorgt er dan alleen voor dat ze opzoek moeten gaan naar een andere manier die niet altijd beter is. Ik begeleid mijn hond als dit gebeurt liefdevol en bied hem iets heel lekkers te kauwen aan bijvoorbeeld, of help hem door hem voorzichtig van me af te trekken en dan zachtjes en begripvol tegen hem te praten. Er is een reden voor het rijden, bijvoorbeeld spannende mensen en situaties, druk of te lang aanhoudend spel of positieve spanning van bijvoorbeeld bezoek.

84: Oversprong gedrag. Nova weet hier even niet wat ze moet doen en raakt daardoor intern in conflict met zichzelf en gaat iets uit context doen. Dus ineens krabben terwijl ze geen jeuk heeft. Krabben is dan een stress signaal. Ze snapt niet wat nu de bedoeling is van die grote camera op haar en ook niet waarom ze niet meteen de snoepjes uit mijn zak krijgt. Het is een onduidelijke en verwarrende situatie voor haar die spanning bezorgd. Als honden iets ineens doen wat niet past in het plaatje dan noem je dit oversprong gedrag. Bijvoorbeeld ineens graven of niesen. Honden niesen vaak als ze iets niet snappen, het is dan meer snuiven uit de neus. Je bent dan niet duidelijk of de situatie is verwarrend.

Foto 85, 86 & 87
Gespannen bek. Bij de foto met de grijze hond, dit is mijn hond Sir James, zie je een gespannen bek, het was aan het einde van de fotoshoot en James wilde graag naar het bezoek toe dat er was, maar ik hield hem toch even bij mij voor de laatste foto’s. De mondhoeken zijn gespannen en de bek is gesloten. Dit is een signaal dat je hond gespannen is en zich niet op zijn gemak voelt. Dit kun je in alle soorten situaties tegenkomen die voor ongemak zorgen, bijvoorbeeld tijdens het wandelen of een bezoek aan de dierenarts enz. Je hond is niet op zijn gemak en dit is een stress signaal. Ook zijn de oren naar achter en je ziet oogwit. James mocht direct stoppen na deze foto omdat ik zag dat het nu klaar was, zij bepalen zelf of ze nog willen. Nova, mijn andere hond, de bruine, was voor Sir James aan de beurt, zij zag het wel zitten, ze heeft een ontspannen gezicht en een zachte blik in de ogen, je ziet hier duidelijk het verschil in beide honden. Dan heb je de foto met al mijn dieren samen, Je ziet hier weer dat Nova het gewoon oké vind en Sir James knippert met zijn ogen en houdt ze dicht, oren naar achter.

Opdracht observeren van de lichaamstaal van je hond:
Om goed inzicht te krijgen in de lichaamstaal van jouw hond is het belangrijk dat je hem in verschillende situaties gaat observeren. Schrijf alles op wat je waarneemt bij je hond. Hoe staan zijn oren, hoe wordt de staart gedragen, hoe verplaatst hij zijn lichaamsgewicht enz. Je kan hier een speciaal dagboekje voor bijhouden, neem dagelijks de tijd om de lichaamstaal van jouw hond te observeren, je wordt er pas echt goed in als je ook echt vlieguren gaat maken.

Je kan bijvoorbeeld al eens starten in je huiskamer, ga de komende zeven dagen eens op verschillende momenten van de dag observeren. Bijvoorbeeld wanneer je eten klaar maakt, bezoek komt, je opstaat in de ochtend, middag, avond, tijdens spel of hersenwerk. Ga dan eens zeven dagen buiten observeren, de interactie met andere honden, passeren, in het bos, in de woonwijk enz.

Tip: Film je hond in slow motion, je kan dan later het filmpje herhaaldelijk terug kijken. Je zult merken dat je elke keer weer nieuwe dingen ziet.